آش‌های یزد، رنگین‌کمانی از رنگ و طعم

مردم یزد در برنامه غذایی خود، به آش توجه ویژه‌ای دارند. این آش‌ها با استفاده از مواد اولیه‌ای که در محیط زندگی یزدی‌ها در دسترس است پخت می‌شود و بسیار سالم و مقوی است. در این جا برخی از آش‌های یزد معرفی خواهد شد.

آش شولی، آش 500 ساله

پای ثابت شب‌های یلدای مردم یزد، آشی است که بیش از 500 سال قدمت دارد. آش شولی، یکی از خوشمزه‌ترین آش‌های یزد به شمار می‌رود که در فهرست آثار غیر ملموس فرهنگی ایران به ثبت رسیده است.

آش شولی

آش شولی در دو نوع تابستانی و زمستانی تهیه می‌شود؛ در زمستان این آش با شلغم و در تابستان با استفاده از عدس و چغندر پخته می‌شود. آرد و سبزیجاتی شامل اسفناج، شوید و شنبلیله مواد اصلی این آش را تشکیل می‌دهند. معمولا سرکه یا رب انار به عنوان چاشنی، در زمان خوردن به آش اضافه می‌شود.

استفاده از شلغم و چغندر در این آش، به آن خاصیت بیماری‌زدایی داده است. مردم یزد معتقدند خوردن آش شولی در زمستان، امراضی همچون سرماخوردگی را از انسان دور می‌کند.

آش آلو

یکی دیگر از آش‌های یزد، آش آلوست که با استفاده از آلو بخارا و برنج پخته می‌شود. این آش در زمستان پخته می‌شود و بدن افرادی را که مبتلا به سرماخوردگی هستند، تقویت می‌کند.

آش سرکه‌شیره یزدی

در گذشته این آش بیشتر پخته می‌شد، ولی امروز کمتر در برنامه غذایی یزدی‌ها به چشم می‌خورد. گوشت یا دنبه، نخود و عدسی از جمله مواد مورد استفاده در این آش هستند.

آش جوگاو

خاستگاه این آش شهر اردکان است و در آن، از خمیر نان استفاده می‌شود. بر خلاف سایر آش‌ها، آش جوگاو با روش دم‌کردن آماده می‌شود.

آش گندم یزدی

این آش بیشتر در مراسم عزاداری محرم و صفر پخته و به صورت نذری بین عزاداران توزیع می‌شود. هنوز هم برای پخت این آش، از آتش هیزم استفاده می‌شود. پخت آش فرایندی زمان‌بر است و بیش از 14 ساعت طول می‌کشد، از این رو معمولا روز قبل از توزیع آش، اولین مراحل پخت صورت می‌گیرد. برای آن که آش به خوبی جا بیافتد باید پیوسته هم زده شود. به همین خاطر پخت آن به صورت دسته‌جمعی و با حضور جمعی از مردم انجام می‌شود.

پخت آش گندم فرایندی دشوار و زمان‌بر دارد و معمولا به صورت دسته‌جمعی انجام می‌گیرد

آش کدو حلوایی

این آش هم بیشتر در فصول سرد پخته می‌شود. وجود کدو حلوایی در این آش، ارزش غذایی بالایی به آن بخشیده است. در برخی دیگر از نقاط ایران، آش کدو حلوایی با اندکی تفاوت نسبت به یزد، وجود دارد.

آش انار

بسیاری از ایرانیان دوست دارند برای طعم دادن به بسیاری آش‌ها از رب انار استفاده کنند، ولی در آش انار که به ویژه در شهرستان مهریز طرفداران زیادی دارد، از انار به عنوان ماده اصلی پخت آش استفاده می‌شود. آش انار به جز یزد، در استان‌های فارس و گیلان هم در رژیم غذایی مردم قرار دارد.

آش انار در استان یزد، خصوصا شهرستان مهریز پرطرفدار است

شوربای گشنیز

این آش ساده و خوشمزه بیشتر در فصل پاییز و زمستان پخته می‌شود. گاهی با افزودن کدو سبز و شلغم، این آش را به دارویی شفابخش برای بیماران مبتلا به سرماخوردگی تبدیل می‌کنند.

آش توکی

این آش بیشتر در رژیم غذایی مردم بافق قرار دارد و به عنوان غذایی در جشن‌ها و مراسم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. شلغم، اسفناج، چغندر و شوید در این آش وجود دارد و آن را به دلیل وجود توکی (ارزن)، به این نام می‌نامند.

آش ماش

این نوع آش بیشتر در مهریز و در منطقه ییلاقی منشاد تهیه می‌شود. مثل خیلی از آش‌های یزدی، این آش در فصل زمستان پر طرفدارتر است. معمولا این آش برای پذیرایی در مجالس ترحیم و عزاداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آش کلم

مردم شهرستان تفت، آش کلم را بیشتر از دیگر اهالی استان یزد مورد استفاده قرار می‌دهند. در آش کلم که مخصوص فصل زمستان پخته می‌شود، علاوه بر گوشت چرخ‌کرده و برنج، از حبوبات و کلم‌پیچ، هویج، آلو بخارا و شلغم وجود دارد.

آش جو

آش جو علی‌رغم دستور پخت آسانش، مملو از مواد مقوی است. در این آش حبوبات و چغندر استفاده می‌شود. این آش می‌تواند به عنوان یکی از عذاهای کمک‌کننده به دستگاه گوارش به حساب آید.