غذاهای نانی یزد، سنتی، خوشمزه و متنوع

نان یا برنج، در هر وعده غذایی ایرانیان وجود دارد و از بین غذاها، برخی با نان، برخی با برنج و برخی با هر دو، سرو می‌شود. غذاهای نانی گاهی بسیار رقیق است، طوری که نان را درون آن آب تکه‌تکه می‌کنند و پس از آن که خوب خیس خورد، صرف می‌کنند. گاهی نیز غذا بین نان گذاشته و صرف می‌شود. غذاهای نانی ایرانی دسته‌ای از غذاهای متنوع هستند که طعم‌های متفاوت آن‌ها می‌تواند ذائقه‌های گوناگون را راضی کند. در این جا با برخی غذاهای نانی یزد آشنا خواهیم شد، غذاهایی که قدمت برخی از آنان بسیار زیاد است و معمولا با استفاده از مواد اولیه طبیعی، علاوه بر خوشمزگی، بسیار مقوی هم هستند.

قلیه کدو

یکی دیگر از غذاهای نانی یزد، قلیه کدوست که به دلیل استفاده از کدو تنبل، به عنوان یک غذای سالم به شمار می‌آید. در پخت قلیه کدو از حبوبات هم استفاده می‌شود، ولی ماده مهم آن، کدو تنبل است که به دلیل برخورداری از منابع فراوان آنتی‌اکسیدان، به عنوان یک ماده طبیعی ضد سرطان به حساب می‌آید. قلیه کدو بر خلاف بسیاری از غذاهای نانی یزد، آبگوشتی نیست، یعنی نمی‌توان نان را تکه‌تکه کرد و در آب غذا ریخت.

آبگوشت یزدی

در تمام ایران آبگوشت‌های مختلفی پخت می‌شود که هر کدام، طعم و مواد اولیه مخصوصی دارند، ولی شیوه پخت و سرو آن‌ها تقریبا مشابه است. بدین ترتیب تفاوت آبگوشت یزدی که به آبگوشت ترش نیز معروف است، استفاده از آلو و لواشک در آن است. خوردن آبگوشت یزدی برای آنان که غذاهای ترش را دوست دارند، بسیار لذت‌بخش خواهد بود.

آبگوشت تماته بادمجان

تماته همان نام انگلیسی گوجه فرنگی است که از قدیم، در زبان مردم یزد استفاده شده و روی این غذا مانده است. بنابراین مشخص است که مواد اصلی تشکیل‌دهنده این غذا، گوجه فرنگی و کدو هستند. به خاطر استفاده از گوشت فراوان، این غذا بسیار لذیذ است و خوردن آن با سبزی خوردن، ماست و نان سنگک، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.

تاس‌کباب

با وجود آن که در نام این غذا از واژه «کباب» استفاده شده، خبری از کباب کردن نیست! تاس‌کباب غذایی سالم است که با ترکیب سیب‌زمینی (یا کدو)، گوشت، پیاز و گوجه فرنگی و با دستور پختی شبیه آبگوشت‌های ایرانی تهیه می‌شود.

کوفته‌های یزدی

کوفته‌های یزدی دقیقا شبیه کوفته تبریزی هستند، ولی مواد اولیه آن تفاوت‌هایی دارد.

• کوفته لپه: سبزی‌های معطر، گوشت چرخ‌کرده، لپه، کشمش، زرشک، تخم‌مرغ و سیب‌زمینی مواد اصلی پخت کوفته لپه هستند.

• کوفته هویج: از هویج به عنوان ماده اولیه اصلی این غذا استفاده می‌شود، بنابراین طعم آن شیرین است.

• کوفته برنجی: به خاطر استفاده از گردو و تخم‌مرغ سرشار از پروتئین و آنتی‌اکسیدان است.

• کوفته نخودچی: کوفته نخودچی را «کوفته یزدی» هم می‌نامند. در این غذای سنتی، از آرد نخودچی و گوشت چرخ‌کرده برای درست کردن کوفته‌های کوچک استفاده می‌شود. سپس این کوفته‌ها داخل مایعی که به سس کوفته معروف است، می‌جوشد و در نهایت غذایی خوشمزه به دست می‌آید.

• کوفته کباب: مواد اولیه این کوفته شبیه کوفته نخودچی است، ولی برای پخت آن، سس درست نمی‌کنند. این کوفته بر خلاف سایر کوفته های یزدی، غذایی است که با سرخ شدن آماده می‌شود. در واقع این غذا بیشتر «کباب» است تا کوفته! برای تهیه آن، پس از آماده شدن مخلوط کوفته، آن را درون ماهیتابه، با روغن تفت می‌دهند و با ماست، سبزی خوردن و دوغ، سرو می‌کنند.

کشک و خیار

کشک و خیار یکی از غذاهای نانی یزد با ساختاری ساده و رژیمی است. به خاطر طبع سرد این غذا، آن را در فصل‌های گرم، خصوصا شب‌های داغ تابستانی میل می‌کنند. برای اصلاح سردی طبع این غذ، در آن گردو، فلفل، زیره، سیر و پیاز می‌ریزند. خوردن پیاز خام یا پیازچه در کنار این غذا، می‌تواند لذت آن را بیشتر کند.

کله گیپا

این غذا که با عنوان «دلمه سیرابی» هم شناخته می‌شود، به عنوان یکی از آثار یزد در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است. در استان یزد مردم شهرستان‌های اردکان و بافق این غذا را در برنامه غذایی خود می‌گنجانند. سیرابی ماده اصلی پخت غذاست. این ماده در درمان کم‌خونی، تقویت سیستم گوارش، درمان ریزش مو و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار موثر است.

کباب دیگی

برای پخت این غذا به یک دیگ سنگی نیاز خواهید داشت. استفاده از این وسیله به خودی خود، قدمت این غذا را نشان می‌دهد. مواد لازم برای پخت کباب دیگی، شبیه کباب کوبیده است، ولی به جای آن که آن را سیخ کنند و روی آتش قرار دهند، پس از آماده شدن مخلوط اولیه، آن را به دیواره یک دیگ سنگی می‌چسبانند و دیگ را روی آتش می‌گذارند. با گرم شدن دیگ، کباب‌هایی که به دیواره آن چسبیده سرخ می‌شود و غذایی بسیار لذیذ با طعمی به یادماندنی به وجود می‌آید. کباب دیگی را می‌توان با نان یا برنج صرف کرد.